Doğduğum Van Başkale Hespistan köyünün ortasında bulunduğu Elbak'ta çocukluk günlerinden itibaren dört tarafı dağlarla çevrili bir çanak gibi olan yörede her gün dağlara baka baka büyüdüm. Spîrêz Dağı ,Mengene ( Çiyayê Maye) Dağı ,Lolan Dağ Silsilesi, Cilo Dağı , Zağros Dağları'nın İran sınırını oluşturan Kuzey kesimi ,Herevêl Dağı, Mor Dağı ( Çîyayê Mûr) 

 

 

 

 

Bu dağların yamaçlarında yaylalar, zozanlar uzanır. Soğuk sulu kaynakları , pınarları var. Hem Doğu hem Batı dağlarından akan sular Zap ırmağını oluşturuyorlar.

 

 Bu yüce dağların zirvesine çıkıp etrafını gözetlemek benim için hep merak konusu oldu . Van'da lisede okuduğum yıllarda Êringanî köyünden bazı dost ve akrabalarla atlı olarak derelerden tepelerden geçerek Mengene dağının zirvesine vardık . Van Gölü masmavi bir atlas gibi serilmiş gözüküyor. Sîpan ( Süphan ) Dağı net , Ararat (Agirî) Dağı ise başı sisli ve puslu gözüküyordu. 

 

 

Dünyanın biricik sodalı gölü olan Van Gölü ( Behra Wanê) ile çevresindeki 

Arçak, Akgöl ile martı,kuğu, turna ,kaz ,ördek, flamingo gibi çeşitli kuş türlerinin de ev sahipliği yapmaktadır.

 

 Bu nedenle Van ve yöresi için kuş cenneti denmektedir.

 

Tevrat'a göre Nuh tufanında Nuh'un gemisi Ararat (Agirî) Dağına konuyor. Kur'an'a göre ise Cûdî Dağına kapaklanıyor. Kutsal kitaplarda zikredilen bu iki dağ da Kürt bölgesindedir.

 

İki Nemrut Dağı var . Biri Tatvan'da sönmüş yanardağ üzerinde kuşların yüzdüğü bir krater gölüne sahiptir. Diğer Nemrut Dağı ise Adıyaman'da tanrı heykellerinin yapılıp sergilendiği açık hava müzesi niteliğinde eski Komagene Kürt Devleti'nin merkezindedir.

Batman'da bulunan Raman Dağı'nda Türkiye'nin ilk petrolü çıkartılmıştır Hakkari'deki Kato dağı'nda ise yakın bir geçmişte zengin petrol rezervleri bulunmuştur.

 

Zenginlikleri ve güzellikleri nedeniyle Van'a Doğunun incisi deniliyor. 

Bölgemizde çıkan Dicle, Fırat nehirlerinin suladığı verimli topraklar üzerinde çok sayıda Kürt devletleri dahil pek çok devlet ve uygarlığı bağrında barındırmıştır. Mezopotamya uygarlıklarını yaratmıştır.

 

Urartu Kürt Devleti ve uygarlığının başkenti Tûjba ( Van )'daki Vêrek ( Erek ) Dağı efsanelere, savaşlara konu olmuştur. Erek dağının eteğindeki Şûşenis köyünden hükümdar ailesinin ikamet ettiği,Van kalesine künk borularla yer altından su aktarılıyordu. Aynı şekilde Keşişgöl baraj gölünden de hükümdar ailesinin ikinci adresi Toprakkale'ye su veriliyordu. Kaynağı Başêt Dağından çıkan,Urartuların yaptığı Şahmiran kanalının taşıdığı sularla Van ovasının güneyi sulanıyordu.

Kuzeyi ise Urartuların inşa ettiği Keşişgöl baraj gölünden biriken sularla sulanıyordu.

 

 

Gevaş (Kavaş) eteğinde kurulduğu Artos Dağı ,Tatvan'a kadar uzanan dağ silsilesinin başlangıcı ve en yüksek noktasıdır. 

 

Hûrri Kürt Devleti'nin başkenti Amed (Diyarbekir) surlarının yapımında kullanılan kesme taşlar Karacadağ'dan getirilip kullanılmıştır . 

 

Van kalesi'nde kullanılan 33 tonluk bir taş Edremit ( Artemêt) yöresindeki kayalıklardan koparılmıştır ve Van'a taşınmıştır.

 

 Ayrı renklerle ( sarı ve mavi ) gözleri olan Van kedisi, Van'a has inci kefali balığı , yanında Van gölü'ne dökülen Hoşab çayı ,Mermit Çayı,Bendimahi Çayı ve şelalesi,Deli Çay,Hamur ( Xêmûr ) çayı Van'a renk katan güzellikler ve zenginliklerdir. 

Tarihte güneşin ve ateşin çocukları olarak bilinen Kürtler dağlar ve nehirler ülkesinde yaşıyorlar ve yaşayacaklardır. Bölgemizde ve ilimizdeki bu özellik ,güzellik ve zenginliklere hak ve özgürlükleri de katacaklarına inanıyorum.