Bugun...

Gülay İDALI

SOYLULAR

Tarih: 04-02-2024 14:43:00 Güncelleme: 26-02-2024 14:11:00

“İnsanları açlığa terk ederseniz,farkları kaybolur.” Sigmund Freud

"SOYLULAR" VE "SOYSUZLAR" DÜNYADA İKİ TİP İNSAN VARDIR..

"Öleceksek sefilce değil; gururla ölmeliyiz.." ne kadar meydan okuyan bir cümle değil mi? Kibirli üstten bakan..

15 Eylül 2008 tarihinde ;

158 yıllık yatırım bankası Lehman Brothers 613 milyar dolarlık borçla iflas etti.

Kara Pazartesi olarak anılan günün ardından finans devleri bir bir çöktü.

ABD yönetimi dev mortgage şirketleri Fannie Mae ve Freddie Mac’e el koydu.

Bilmeyenler için ; ( Lehman Brothers Inc. merkezi ABD'nin New York kentinde bulunan bir Amerikalı yatırım bankasıydı. Ağırlıklı olarak sabit faizli hisse senetleri ile çalışırdı. 2004 yılı itibarıyla dünya çapında yaklaşık 20.000 çalışanı vardı .)

Eş zamanlılık diye tanımladığım bir süreç bu; geçtiğimiz günlerde aynı tarihlerde mailbox’ıma düşmüş olan bir mail buldum. 2008’in Eylül ayında gönderilmiş.

Sadece devler mi?

Beni bile etkilemiş, kim bilir başka kimleri ezip geçti.. oysa o dönemlerde “kriz bizi teğet geçti” denmişti. Ben de öyle sanmıştım o zamanlar, ancak bugün onun altında kalmış olduğumu ve hala bu krizin etkilerinden çıkamadığımı bir kez daha hatırladım. Hala süren davalar ve az önce 2024 yılı mart ayına verilmiş olan duruşma gününü hatırlatan mesaj.

Oysa finans tarihinin en büyük çöküşünü yaşamıştık 2008'de.

Hep birlikte..Hırsın ve riskin limitsiz kullanımı büyük bir çöküş yaratmıştı.

Global ekonomi o gün girdiği krizden hala çıkabilmiş değil sanırım.

Kim bilir, belki de bunu sürdürmek için çaba gösterenlerin olduğu bile söylenmekte.

Bugün hala o gün olduğu gibi herkes Lehman'ı suçluyor mu? Bunu hatırlayan var mı?

Bilinmez..

Ancak aynı dönem iflas eden biri olarak ben; hala suçlandığımı hissediyorum.

Yakınlar, çalışanlar, partner firmalar, tedarikçiler, taşeronlar vb. ve en çok da kendim tarafından.

“Hırsın ve riskin limitsiz kullanımı” bu en önemli faktör..

Finanstan biraz anlayan herkes Lehman'ın büyük hatalarını arka arkaya sıralıyordu.

Köşe yazıları, ana haber programları, Global Dünyanın ileri gelenleri de elbette.

Hiç kimse bir an durup şu soruyu sormuş değildi.

O zaman biz soralım.

Acaba Lehman Borthers doğruyu yapmış olamaz mı?

ABD'li psikolog Abraham Maslow 1943 yılında ihtiyaçlar piramidini oluşturduğu zaman büyük kabul görmüş; ki ben o zaman henüz bu dünyaya merhaba dememiştim.

(Abraham Harold Maslow, Brandeis University psikoloji profesörü, humanistic psychology'nin ortaya çıkmasında katkıları bulunan ve Maslow's hierarchy of needs'in yazarı.)

Bu ihtiyaçlar Piramidi’ni biraz açarsak;

Fizyolojik ihtiyaçlar: Nefes alma, yeme içme, uyuma ,sevişme.

2. Güvenlik ihtiyaçları: Kendisini ailesini ve sevdiklerini güven içinde hissetme.

3. Ait olma ve Sevgi ihtiyacı: Başka insanlar ile iletişim kurma,kabul edilme bir yere ait olma.

4. Değer İhtiyaçları: Başkalarınca benimsenip tanınmak,başarılı ve yeterli olmak.

5. Kendini Gerçekleştirme İhtiyacı: Kişisel tatmin,kişinin potansiyelini ortaya çıkarması.

Herkes için teori oldukça “basit ve doğru” gelmişti

OYSA; Bir insan, birinci kategorideki ihtiyaçlarını tam olarak gidermeden bir üst ihtiyaç kategorisine geçemezdi.

Yani daha anlaşılır şekilde söylersek, fizyolojik gereksinim olan beslenme olmadan yani karnımız açken, malımızı güvende tutmaya çalışmanın anlamı yoktur.

Ya da beslenme ve mal güvenliğini sağlamadan, kültürel ihtiyaçları tatmin etmeye kitap okumaya, sinema , tiyatro, konser vb aktiviteleri yapmaya çalışmayız.

Ya da açken sevişmeye çalışmak gibi, beyhude çabadan öteye geçemeyiz; demektir bu..

Bu teoride anlamlandırılamayacak ya da doğruluğundan şüpheye düşülecek hiç bir yan yoktur.

Zaten en büyük psikolog saydığımız Freud bile” insanları açlığa terk ederseniz farkları kaybolur.” dememiş miydi?

(Sigmund Freud, psikanaliz kurucusu olan Avusturyalı nörolog. Kişiliğin 5 farklı dönemden geçerek geliştiğini öne süren Psikanalitik kuramın kurucusudur. )

Freud’a göre her gelişim dönemine ait karmaşalar çözümlenmeli ve her döneme özgü temel ihtiyaçlar doyurulmalıdır. İhtiyaçları karşılanmayan, engellenen birey ileri yaşlarında normal olmayan davranış biçimleri sergileyebilir.

Son dönem haberlerde karşımıza çıkan şaşkınlıkla karşıladığımız bu kadarı da olmaz, bu nasıl olabilir dediğimiz olayların kahramanlarına baktığımızda Maslow’un htiyaçlar Piramidine bakmak gerekmekte ve de Freud’un teorilerinin gerçekliğine.

Freud, Psikoseksüel Gelişim Kuramı’nda kişilik gelişimini beş döneme ayırarak ele almaktadır. (Buna başka bir zamanda değinmek gerekse de bu 5 evrenin nasıl geçirildiği elimizde var olan bireyin inşasını içeriyor.)

Buna göre:

Oral Dönem (0 – 18 ay/ 1,5 yaş) ;

Anal Dönem (1,5 – 3 yaş) ;

Fallik Dönem (3 – 5/6 yaş);

Gizil (Latens) Dönem (6 – 12 yaş):

Genital (Ergenlik) Dönem (12 – 18 yaş)

Öyleyse şimdi yeniden düşünelim ve bir öz eleştiri yapalım..

Lehman ne yapmıştı;

1) çalışanlarının karnını doyurması için yıllar boyunca abartarak verdiği maaş ve bonusları vermek için hileye başvurmuştu.

Ben de yaptım. Sandım ki yüksek maaş alan herkes bunun hakkını vermek için daha iyi ve verimli çalışır.( Karma Yasası )

2) Hissedarlarının karınlarını doyurması için dağıtmak zorunda olduğu temettüleri verebilmek için muhasebe oyunlarını kullanmıştı.

Bunu bilmem ama şunu yaptığımı biliyorum; performans değerlendirmesi yaparak onlara prim verdiğimi;

Yaptığımız her şey ama her şey tam yerindeydi.

Maslow'un ihtiyaçlar hiyerarşisine göre doğruydu.

Zaten Freud bile bunu teyit ediyordu.

Birinci derece ihtiyaçlar tatmin edilmeden üst basamaklara tırmanmak imkansızdır.

Karnını doyuramayan, ortağını memnun edemeyen, ülkesini ve küresel ekonomiyi mutlu edemeyen birinden malına sahip çıkmayı beklemek hepimizin kabul ettiği Maslow'un piramidine göre hatalıdır.

O zaman şartlar oluştuğunda hepimizin yapacağı şey aynı mı?

Doğal ve bilimsel olana yönelmek mi?

Otoritelere göre olmasa da irrasyonel'e göre uygarlık tarihinin en önemli psikoloğu Avusturyalı Viktor Frankl'dır.

(Viktor Emil Frankl, Holokosttan kurtulan Avusturyalı nörolog ve psikiyatr. Varoluşçu psikolojinin bir şekli olan ve "Psikoterapinin Üçüncü Viyana Okulu" olarak da bilinen logoterapinin kurucusudur.)

Auschwitz Toplama Kampında geçirdiği üç yılda annesini, babasını, kardeşini ve eşini yitirmişti.

(Auschwitz-Birkenau, Nazi Almanyası tarafından II. Dünya Savaşı döneminde kurulmuş en büyük toplama, zorunlu çalışma ve sistematik katliam kampı.).

Bu kadar acı ortalama bir insanın hayatı boyunca yaşayabileceği toplam acı sınırının çok çok üstündeydi.

Ama o yıkılmamış ve çevresinde olup biteni meraklı gözlerle incelemişti.

Maslow'un ihtiyaçlar piramidini iyi biliyordu ama gördükleri bu piramide pek uygun değildi.

Kamptan kaçma imkanına sahipken kalıp hastalara yardım etmeyi seçen insanlar vardı.

Kendisi açken yemeğini yanındakine verenler vardı.

Öleceklerini bile bile gaz odalarına yanlarına en sevdikleri romanı alarak giren gençler vardı.

Bilim gözlüğüyle olup biteni dikkatle izleyen Viktor Frankl sonunda Maslow'un piramidinin doğru olmadığını anlamıştı.

Ona göre piramit değil,sadece iki çeşit insan vardı: Soylular ve Soysuzlar.

Aralarındaki fark ise sadece onur ve insanlıktı.

Bugün hepimiz Lehman'ı suçlasak da onlar kabul ettiğimiz bilimsel gerçeklere göre herkesin yapabileceği bir şeyi yapmıştı.

Freud ya da Maslow'un ilkelerinin en temel çıkarımı olan "açken insanlar arasında fark yoktur" varsayımına göre hareket etmişti.

Yani onlar suçlu olamazdı, olmamalıydı.

En temel davranış ilkelerine göre hareket edenler nasıl suçlu olurdu, öyle değil mi?

Aslında ortada tek bir gerçek var.

Ne Maslow ne de Freud bu gerçeği görebilmiş.

Bugün herkesin kabul ettiği ihtiyaçlar teorisi suçun dışsal faktörlere bağlanması gibi büyük bir çatlak içermektedir. En kolay olan şey yaptıklarımızın sorumluluğunu almamak ve bir suçlu aramak..

Lehman'ı suçlu görürsek sahip olduğumuz bilimsel ilkelere aykırı davranmış oluruz.

Çünkü Lehman bu ilkelere göre hareket etmiş ve maalesef doğruyu yapmıştı.

Bu çatlağı fark edip doğruyu gören ise sadece Viktor Frankl'dı.

Ona göre gaz odalarını icat edenler de orada ölenler de insanlardır.

Öyleyse öleceksek sefilce değil, gururla ölmeliyiz.

Eğer Lehman Brothers'ın bir hatası varsa o da şudur: Frankl'ın ilkelerine göre değil Maslow'un ilkelerine göre hareket etmek! Günahı da sevabı da kendilerinin.. Aslolan ;

BİZ NASIL HAREKET EDİYORUZ? “Biz Kimlerdeniz”?

Başımız önde ya da dik…seçim her zaman bizim..

Karma Yasası böyle çalışır; Ne Ekersen Onu Biçersin..

Hepimizin içinde olan tohumlar var.İyi, kötü, doğru, yanlış hepsi biziz.

ve bu dünyadan geçip gidenler arasında var olan “SOYLULAR ve SOYSUZLAR” arasındaki yerimiz neresi?

(Sevgili Hocam Dr.Moris Taviki’ye şükranlarımla.)

Gülay İdalı

Spiritüel Danışman-Eşlikçi

Facebook:

https://www.facebook.com/gulayidali?mibextid=ZbWKwL

İnstgram:

https://www.instagram.com/gulay.idali?igsh=NHJ1Z3Ntd3I5aDdi